මුහුදු මහා විහාරය
මා කලින් ලිපියේ සඳහන් කළ සුන්දර ගම්මානයේ සිට කිලෝමීටර් සීයකටත් වඩා දුරින් පිහිටි පෞරාණික සිද්ධස්ථානයකි පොතුවිල්හි පිහිටි මුහුදු මහාවිහාරය. දැන් දැන් පිරිස් තරමක් මේ සිද්ධස්ථානය නැරඹීමට පැමිණීයද සාමාන්‍ය සතියේ දවසකට එය බොහෝවිට වන්දනා නඩ දෙක තුන වඩා වැඩි නොවිය හැකියි. අනුරාධපුරයට පොළොන්නරුවට ඕනෑම දවසක යන ඔබට ඒ ස්ථාන දැක බලාගැනීමට පැමිණි බොහෝ පිරිස් දැක ගැනීමට හැකියි. නමුත් අප මුහුදු මහාවිහාරයට ගිය අවස්ථාවේ සහ එහි සැරිසැරූ පැය කිහිපයක කාලය තුළ ඒ ස්ථානයට පැමිණියේ එකම එක වන්දනා නඩයක් පමණකි. මුහුදු මහා විහාරයේ පිහිටීම මෙම සිතියමේ බලන්න
මෙහි 'A' අකුරින් මුහුදු මහාවිහාරයත් 'B' අකුරින් මඟුල්මහා විහාරයත් දැක්වේ. ඔබ කොළඹ අවට පදිංචි වී සිටින අයෙක් නම් මුහුදු මහා විහාරය නැරඹීමට ලංකාවේ මෙහා කොනේ සිට එහා කොනටම යාමට සිදිවෙනු ඇත
මේ සිතියමත් බලන්න
මුහුදු මහාවිහාරය ලකුණු කර ඇති ස්ථානයට තරමක් පහලින් බලන්න. ඔබ මුහුදු මහාවිහාරය ගැන නොදන්නවා වුවත් ඔබ හොඳින් දන්නා ස්ථානටක් දිස්වේවි. ඔව් ඒ ආරුගම් බොක්ක සහ ආරුගම් කලපුව ආශ්‍රිත ප්‍රදේශයයි.
විහාරමහා දේවිය ගොඩ බැස්සේ ලංකාවේ කිනම් ප්‍රදේශයටද? කිසිවෙක් ඔබෙන් ප්‍රශ්න කළොත් බොහෝ දෙනෙක්ගේ පිළිතුර වන්නේ 'කිරින්ද වෙරළට' යන්නයි. නමුත් සත්‍ය වශයෙන්ම විහාර මහාදේවිය ගොඩ බැස්සේ මේ මුහුදු මහාවිහාරය ආශ්‍රිත ප්‍රදේශයට බව පුරාතන සෙල්ලිපි වල සඳහන් කරුණු මඟින් දැන් අනාවරණය වී ඇත. මා මේ සඳහන් කළේ පොත පතින් සොයා ගත් කරුණු නොව. මුහුදු මහා විහාරයේ වැඩ සිටි ස්වාමීන් වහන්සේ වදාළ කරුණුය.
තවදුරටත් උන්වහන්සේ වදාළ පරිදි මේ අවට ගම් වලට නම් ලැබී ඇති අයුරුද පුදුමාකාරය. මගේ මතකයේ ඇති පරිදි ඒ කතා කිහිපයක් දක්වන්නම්.
කැළණිතිස්ස රජු රාජ්‍ය කරන කාලයේ මුහුද ගොඩගැලූ කතාව සියලු දෙනාම පාහේ දන්නවා ඇති. එදා ඒ ව්‍යසනයෙන් ගැලවෙන්න කැළණිතිස්ස රජ තුමාගේ දූ කුමරිය වුනු විහාරමහා දේවිය මුහුදේ පා කරලා හැරියා. ඒ ආරංචිය ලැබුණූ රුහුණේ රජ කරපු කාවන්තිස්ස රජු පිරිවර යොදලා විශාල අට්ටාල ගහලා කුමාරිය රැගත් නැව වෙරලට ගොඩ ගසයිද බලන්න පිරිස යොදවලා තිබුණලු. ඉතිං ඒ අට්ටාල ගහලා තිබ්බ ගම පස්සේ කාලෙට "අට්ටාලගාම" විදිහට තිබිලා පස්සේ දෙමළ ජනයා ඒ ප්‍රදේශයේ බහුල වීමත් සමඟම අද මේ වෙනකොට ඒ ගම හදුන්වන්නේ "අඩ්ඩාලච්චේනෙයි" කියලලු.
ඊට පස්සේ කුමරිය රැහත් නෞකාව වෙරලට ගොඩ ගැසූ විට ඒ බව පැවසීමට පැමිණි පුද්ගලයා රජුට විස්තර පැවසීමෙන් පසු රජු ඒ පුද්ගලයාගෙන් "කෝ කුමාරිය" යැයි විමසුවාලු. එසේ විමසූ ප්‍රදේශය අද හඳූන්වන්නේ "කෝමාරිය" නමිනි.
රජු "කෝ කුමාරිය" යැයි විමසූ විට එයට පිළිතුරු වශයෙන් පණිවිඩය රැගෙන ආ පුද්ගලයා අත දිගු කොට පෙන්වමින් "අර ගමේ" යැයි පැවසුවාලු. ඔහු එසේ "අර ගමේ" යැයි පෙන්වූ ප්‍රදේශය අද "ආරුගම" නම් වෙයි.
මේ විස්තර සියල්ලක්ම පැවසුවේ මුහුදු මහා විහාරයේ වැඩ සිටි ස්වාමීන් වහන්සේ විසිනි. ඔබ ලංකා සිතියමක් රැගෙන නිරීක්ෂණය කළොත් මේ සියළුම ගම්මාන එකිනෙකට ආසන්නව පිහිටා ඇති අයුරු දැක ගත හැකියි.
මේ ඡායාරූපයෙන් දිස්වන්නේ මුහුදු මහාවිහාර භූමියේ තිබෙන නටබුන් වී ගිය ගොඩනැඟිල්ලක කොටසකි. මේ ප්‍රතිමා වලින් කාවන්තිස්ස රජු හා විහාරමහා දේවිය, රහතන් වහන්සේ නමක් ඉදිරියේ සිටින අයුරු පෙන්නුම් කෙරෙන බව විහාරයේ වැඩ සිටි ස්වාමීන් වහන්සේ අපිට පැවසුවා.
මේ තවත් නටඹුන්...........
මෙවන් නටඹුන් විහාර භූමියේ තැනින් තැන දැක ගත හැකියි.
තරමක් දුරට ඇවිද ගිය පසු මුහුදු වෙරළ හමුවේ. ඒ ප්‍රදේශයද අයිති විහාර භූමියටමය. එහිද තැනින් තැන නටඹුන් දැකිය හැකියි.
මේ විහාරයට අක්කර දෙසීයත් තුන්සීයත් අතර භූමි ප්‍රමාණයක් අයතව තිබුණත් අද ඉතිරි වී තිබෙන්නේ අක්කර කිහිපයක් පමණයි. අනෙක් සියළුම භූමි ප්‍රදේශ අන්‍යාගමික ජනයා විසින් අත් කරගෙන ඇති බවයි ස්වාමීන් වහන්සේ සඳහන් කළ සිටියේ. තව ඒ ජනයා අතින් සිදුවෙන බවට පැවසූ අකටයුතුකම්ද බොහෝමය. ඇත්ත වශයෙන්ම පන්සල අවට ප්‍රදේශයේ එකදු සිංහල ගෙයක්වත් තිබේදැයි සැක සහිතය. (කරුණාකර ඔබ මේ ලිපිය සම්බන්ධයෙන් ප්‍රතිචාර දක්වද්දී අන්‍යාගමික ජනතාව පිළිබඳව අදහස් දැක්වීමෙන් වලකින්න. මක්නිසාදයත් සිංහල ගම්මාන රාශියක් මැද වෙනත් ආගම සිද්ධස්ථානයක් තිබූණද තත්වය මෙයම විය හැකි බැවිණි.)
මේ ඡායාරූපයේ සිටින්නේ මා ඉහත සඳහන් කළ සියළුම තොරතුරු දේශනා කළ, පන්සලේ වැඩ සිටි ස්වාමීන් වහන්සේයි.
මඟුල් මහාවිහාරය
පෙර රජ දවස අප සමාජයේ සියළුම සුභ කටයුතු පන්සල ආශ්‍රිතව සිදුකෙරිනි. එකල විවාහ කටයුතු පවා සිදු කෙරුනේ පන්සල ආශ්‍රිතවය. මඟුල් මහා විහාරය අපට වැදගත් වන්නේ එම විහාරස්ථානය කාවන්තිස්ස රජු විසින් විහාරමහා දේවියව සරණපාවා ගත් ස්ථානය වීම නිසායි.
මෙම පන්සල් භූමියේ සැරි සැරූ කාලය තුල නම් එකඳු වන්දනා නඩයක්වත් එහි පැමිණියේ නැත. නමුත් පන්සලට ඇතුල් වන ස්ථානයේ දෙපස කුඩා කඩවල් තිබිමෙන් කියා පාන්නේ මේ ස්ථානයට සාමාන්‍යයෙන් පිරිස් පැමිණෙන බවයි.
මේ විහාර භූමියේ ඉපැරණි ගොඩනැඟිලි වල ඉතිරව ඇති නටඹුන් රාශියකි.
මේ විහාරයේ තවත් සුවිශේෂ දෙයක් තිබෙනවා. එනම් ඇතා පිට නැඟි ඇත් ගොව්වාගේ කැටයම රැගත් ලංකාවේ ඇති එකම සඳකඩ පහන හමුවන්නේ මේ ස්ථානයේදී වීමයි.
මේ තිබෙන්නේ එම සඳකඩ පහනයි.
පහළ ඇති ඡායාරූපයෙන් දැක්වෙන්නේ ඇතා පිට නැඟි ඇත්ගොව්වා කැටයම දිස්වන ආකාරයයි.
මේ විහාරය බොහොම සුන්දර වට පිටාවකින් හෙබි පරිසරයක පිහිටා තිබේ. අති විශාල නෙළුම් මල් සහිත විශාල පොකුණක් පන්සල් භූමියට පැමිණෙන මාර්ගයේදී හමුවිය. එතරම් විශාල නෙළුම් මල් මම ඊට පෙර දැක නොතිබ්බෙමි.
මේ ඡායාරූපයේ සිටින්නේ මඟුල් මහාවිහාරයේ වැඩ සිටි, අපට විහාරයේ අතීතය පිළිබඳව විස්තර පැවසූ ස්වාමීන් වහන්සේයි.
ප.ලි: මම මේ ලිපිය ලියන්න හිටියේ කලින් ලිපිය ලිව්වට පස්සේ සතියේ ඒත් එක එක වැඩ යෙදුනු නිසා මේ ලිපිය ලියන්න වුනේ නෑ. ඒ පිළිබඳව සමාවෙන්න.
මඟුල් මහාවිහාරය ගැන බොහෝ දෙනක් දන්නවා වුනත් මුහුදු මහා විහාරය ගැන වැඩි දෙනෙක් දන්නේ නෑ. ත්‍රස්ථවාදී උවදුරු එහෙම ඉවර වුන නිසා දැන් දැන් ගොඩ දෙනෙක් මේ ඓතිහාසික සිද්ධස්ථාන වලට යන්න පටන් අරන්.
පොඩි ප්‍රශ්නයක් අහන්නද? සල්ලි තියන අපේ සමහර මිනිස්සු පිටරටවල් වලට යනවා ඒ රටවල් වල තියන දේවල් නරඹලා එන්න කියලා. එයාලා අපේ රටේ තියන සේරම තැන් බලලා ඉවරද?
